Het schoonhouden van een onverharde straat is lastig. Om los vuil tussen zand en losse stenen uit te vegen is eigenlijk onbegonnen werk. En met dat in gedachten is het straatbeeld in Dharavi een groot wonder. In een drukke straat valt dagelijks onvermijdelijk een hoop vuilnis op de grond. Zeker in een dichtbevolkt gebied met dagelijks veel mensen op straat. En als je dan ziet dat er zo weinig vuil op straat ligt, kom je er achter dat de mensen hier heel proper zijn. Als dat niet zo was zou je nu namelijk over een dikke laag vuilnis lopen en niet over stenen en zand.
Mensen gooien blijkbaar nauwelijks rommel op straat en er wordt regelmatig geveegd. Geiten en honden ruimen eventueel organisch afval snel en efficiënt op. Brandbaar materiaal wordt verzameld en verstookt. Restafval zoals pet-flessen en metaal wordt verzameld ten behoeve van de kringloopindustrie die hier een ongekend niveau heeft bereikt.
Het ontbreken van verharding en bestrating duidt op het ontbreken van een overheid die een collectieve voorziening kan realiseren. Omdat vrijwel geheel Dharavi uit informal settlements bestaat, die er in formele zin niet zijn, ziet de overheid het niet als haar taak om hier collectieve voorzieningen te verzorgen. Daarnaast beschikt de lokale overheid over onvoldoende mensen en middelen om voorzieningen als infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg op een behoorlijk niveau te krijgen. En er lijkt sprake van een kip-ei probleem. De lokale overheid is niet in staat om in Dharavi belasting te innen. Omdat veel bewoners geen toegang hebben tot het legale systeem van de stad, kunnen zij zich niet laten registreren. Daardoor kan er geen belasting worden geheven en heeft de lokale overheid vervolgens geen geld om zichzelf voldoende te organiseren. Veel inwoners van Dharavi betalen geen belasting en dat geld blijft dus onder de mensen. Het gat dat de overheid hier laat ontstaan wordt soms ingevuld door bewoners die zich op eigen kracht organiseren. Zo kunnen scholen en andere voorzieningen toch nog worden gerealiseerd. In het slechtste geval stappen criminelen in het bestuurlijke vacuüm.
Het zelforganiserend vermogen van een samenleving heeft natuurlijk ook zijn grenzen. Naarmate de schaal van een probleem toeneemt in termen van aantallen mensen, neemt de haalbaarheid sterk af. Het verharden van een grote straat is een belang van zoveel mensen dat het zich niet door lokale groeperingen laat organiseren. Dat ouders een school stichten voor hun kinderen is te overzien, maar een straat waar eigenlijk tienduizend mensen aan mee zouden moeten betalen is van een andere orde. Paradoxaal genoeg neemt de haalbaarheid van een gemeenschappelijke voorziening dus af naarmate er meer mensen aan zouden kunnen bijdragen.
Bestrating in stegen is daarom een minder groot probleem. Hier speelt het schaalvoordeel duidelijk een rol. Veel stegen zijn amper een meter breed en de bewoners van beide kanten van de steeg slaan vaak de handen ineen om verharding aan te leggen. Dat dit redelijk gemakkelijk gaat heeft er alles mee te maken dat het om een klein aantal belanghebbenden gaat die direct voordeel hebben van het resultaat.
Bij kruisingen van stegen en plekken met rare hoogteverschillen zijn de resultaten soms wat minder. Vooral het aanbrengen van waterleidingen in verharde stegen leidt tot rare situaties. Het openbreken van de keurige verharding die de buurman heeft aangelegd is natuurlijk niet de beste manier om vrienden te maken. Waterleidingen liggen letterlijk op straat. Met het toenemen van de lengte van de leiding neemt ook het aantal betrokkenen snel toe en neemt de kans op een goede oplossing even snel af. Zo kan het ook gebeuren dat een drinkwaterleiding door een afvoergoot wordt gelegd. Het is een klein raadsel waarom waterleidingen niet wat hoger aan de huizen worden opgehangen. Dat zou een hoop ongerief voor voetgangers schelen.
Op de locaties waar de overheid wel actief is vind je goede bestrating. Chawls zijn woningen die door de gemeentelijke overheid zijn opgericht. Het collectieve karakter van deze gebouwen is goed te herkennen aan de daken. Door de uniforme manier van bouwen ontstaat er een doorlopend dak over meerdere huizen. Individueel ontwikkelde huizen hebben een zelfstandig dak. De buitenruimte is een belangrijk onderdeel van huisvesting en bij de chawls is die ook goed ontwikkeld. Hoewel de chawls midden in Dharavi liggen worden ze niet tot de slum gerekend. De manier waarop chawls tot stand komen heeft immers geen overeenkomst met die van de slum. Slum wordt gebouwd zonder legale context en op basis van individueel initiatief.
Daar waar geen collectieve voorzieningen zijn, vrijwel overal in de slum dus, heeft het ontbreken van goede bestrating grote gevolgen. Het behoeft geen uitleg dat van die obstakels pal voor je winkel of bedrijf, slecht zijn voor alles. Klandizie en bedrijfsvoering zijn er niet bij gebaat. Onduidelijk is waarom ondernemers nauwelijks initiatief nemen om in ieder geval het stukje voor hun zaak goed te bestraten.
Klein stukje verharding voor een messenslijperij, gemaakt van gebroken slijpstenen.
Deze fotomontages van realiteit en fictieve bestrating werden gebruikt bij een studie naar de kosten van goede bestrating. Het bleek dat voor het bestraten van Koliwada, het oudste deel van Dharavi, een investering per hoofd van de bevolking nodig was die overeenkwam met de (plaatselijke) prijs van twee kleine flessen frisdrank.
De situatie op straat wordt verergerd door graafwerk dat eindeloos open blijft liggen. En dat probleem reikt verder dan alleen Dharavi. Op veel plekken in Mumbai ligt bestrating open terwijl er in geen velden of wegen werkzaamheden zijn te zien.
In het oude centrum van Mumbai valt op hoe de opritten naar gebouwen vanaf de straat voor grote onderbrekingen in het trottoir zorgen. Dit komt zoveel voor dat het trottoir geen doorlopend geheel meer is. Er zijn allemaal losse stukjes stoep te vinden die afgewisseld worden met allerlei soorten inritten. Sommige zijn keurig bestraat, andere zijn half verhard met gravel en veel zijn niets meer dan kale grond.
Een wandeling door het oude Mumbai heeft zo zijn ups and downs.
Posts
