Soap

Handwas

Grootschalige productie van kleding is één ding, het allemaal schoonhouden is wat anders. De kledingindustrie speelt een hoofdrol in de economische geschiedenis van Mumbai. De productie van textiel kreeg een enorme steun in de rug door de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) die de levering van katoen aan Europa verstoorde. Groot Brittannië was als kolonisator van India de verbinding tussen Europa en India's opkomende katoenindustrie. Sindsdien heeft de textielindustrie de ontwikkeling van Mumbai gedomineerd. Veel van de oude weverijen zijn ondertussen gesloten, maar de naaiateliers zijn nog steeds overal in de stad aanwezig. Een vertrouwd geluid in de straten van Dharavi is dat van de naaimachines. Een onophoudelijk ‘rrrrrrt… rrrrrrt… rrrrrrrrrrrt’, is het onzichtbare uithangbord van de ontelbare ateliers.


(klik op de foto voor vergroting)

Een bekend gezicht in Mumbai is de Dhobi Ghat, de openlucht wasserij. Grote wasserijen zijn te vinden bij het spoorwegstation van Mahalaxmi. Zo’n 200 Dhobis (wassers) wassen hier kleding uit de hele buurt. De kleren worden te drogen gehangen aan lange waslijnen. De schaal van deze bedrijfstak is zo groot dat je het van veraf kunt zien. Er komen zelfs buitenlandse toeristen op af, tot verbazing van de lokale bevolking die zich afvraagt wat er toch zo boeiend is aan doodgewoon wasgoed.




Om te kunnen wassen heb je water nodig. De oever van een rivier is een goede plek voor een Dhobi Ghat, net als sommige vijvers. Het is belangrijk dat het water stroomt want stilstaand water raakt natuurlijk snel vervuild. Zogeheten trapbronnen, getrapte vijvers en open bassins, zijn een belangrijk onderdeel van de waterinfrastructuur in India. Het ‘getrapte’ verwijst hier naar de oevers die met hun stenen trappen de toegang tot het water vergemakkelijken. Getrapte vijvers en bassins bevinden zich meestal bij tempels en spelen een rol in cultuur en religie. Ze symboliseren de Ganges. Baden in zulk water is als baden in de heilige rivier. Met de komst van leidingwater zijn veel bassins in onbruik geraakt en verdwenen onder nieuwe ontwikkelingen in de stad. Van alle bassins in Mumbai die gebouwd zijn in de 18de en 19de eeuw, zijn er nog maar twee over, het Bandra- en het Banganga-bassin.*

In Dharavi is een bassinachtige Dhobi Ghat te vinden naast de Sion-voetbrug over de Central Railway spoorlijn. Je kunt hem niet missen want het geluid van de Dhobis getuigt van de intensiteit van dit werk, zoals het geluid van professionele tennissers. Dit is de plek voor het grotere werk. Geen zakdoeken of servetjes, maar zware dekens en tapijten worden hier gewassen. Doorweekt met water worden ze op grote stenen geslagen. Het is loodzwaar werk.

Eenmaal schoon wordt het wasgoed te drogen gelegd op de ballast langs het spoor. Het is het enige stukje open ruimte in de buurt en door zijn smalle vorm heel geschikt om stukken wasgoed neer te leggen. De zon kan er ongehinderd op staan branden en de langskomende treinen zorgen voor regelmatige windvlagen. Stenen om alles op z’n plek te houden liggen er letterlijk voor het oprapen.

Eigenlijk is het perfect.


*= Neville, Matthew, ‘Banganga. Enduring Tank, Regenerative Tissue’. In: Shannon, Kelly and Gosseye, Janina (eds.), Reclaiming (the urbanism of) Mumbai, Amsterdam, SUN Uitgevers, 2009, p 112.